“Onze beslissing om met Het Nieuwe Telen te beginnen is achteraf juist gebleken”

Vijf jaar geleden besloot Holstein Flowers om te beginnen met Het Nieuwe Telen en was daarmee een pionier in de gerberateelt. Er kwam een luchtbehandelings- en -ontvochtigingsinstallatie van Technokas. Mathieu van Holstein kijkt tevreden terug op die beslissing. "Wij hebben nu een tool waarmee wij meer kunnen dan in een traditionele kas. Wij kunnen er alle rassen goed mee telen, ook de gevoelige."

Holstein teelt al gerbera's sinds 1974. Anno 2017 beslaat de kwekerij in De Lier 11 hectare, waar zowel productie als eigen veredeling plaats vindt. "Wij richten ons op de groothandel/bloemist en het topsegment in de retail. Die veredeling zijn we steeds fanatieker gaan doen: nu komt 80 tot 85% van onze rassen uit eigen koker. We willen daarmee klanten binden. We telen voor het premium-segment en daar horen ook exclusieve rassen bij", licht Mathieu toe.

Regelbereik

"Onze relatie met Technokas is in 2011 ontstaan", vertelt Mathieu. "We zochten een technisch adviesbureau, waarmee we goed de diepte in konden. We kenden Technokas op zich wel, een collega had ook een kas bij hen laten bouwen. Maar we zijn geen ondernemer die iets bouwt omdat de buurman dat doet. We wilden meer diepgang, dingen uitgezocht hebben. Ik zit ook in diverse begeleidingscommissies van Het Nieuwe Telen. Improvement Centre (IC) Bleiswijk deed er al sinds 2008/2009 onderzoek naar, onze interesse was gewekt. Onze locaties uit 1984 en 1989 vonden wij niet meer up-to-date. We besloten 4,5 hectare nieuw te bouwen, waarvan 1 hectare met luchtontvochtiging met slurven onder het gewas door. Bij het IC in Bleiswijk was dat toen ook zo ingevuld."
Mathieu koos voor Het Nieuwe Telen met luchtbehandelingskasten met een relatief klein vermogen van 5 m³/m²/uur. "Daarmee kun je het niet winnen van de buitenomstandigheden. Dat was ook niet onze insteek, het was vooral bedoeld om de nachtperiode te overbruggen. Er is dan minder verdamping en dat kan de installatie wel regelen. In de basis geldt: hoe minder een plant verdampt, hoe minder je hoeft te ontvochtigen. De plant moet niet stilstaan, maar hoeft ook niet volle bak door te gaan, want dat is ook negatief. Er moet een minimale verdamping zijn die functioneel is voor de plant, de rest is overbodig. Maar je wil ook geen botrytis in het gewas en daar is die installatie voor bedoeld. Het was dus zoeken naar een installatie die net iets meer vocht kon afvoeren dan de plant verdampt, want dan heb ik regelbereik."

Balans

Het Nieuwe Telen beviel zo goed, dat twee jaar na de bouw ook de resterende 3,5 hectare met een klimaatinstallatie werd uitgerust. Alleen koos Mathieu er nu voor om de slurven boven het gewas te hangen, in plaats van onderdoor, in de hele kas. "Dat was een leerpunt. Met slurven onder het gewas ben je de verdamping van de plant steeds aan het aanjagen. Nu werkt het naar tevredenheid."
Wat zijn de voordelen? "Het is een stukje energie-efficiency. Je hoeft minder met minimumbuis te doen, je kan het vocht beter regelen en je gebruikt ook minder energie. We kunnen wat meer van het risicopunt af telen. We hebben een aantal gevoelige rassen binnen ons assortiment. In 2012 hebben wij een bolvormige lijn geïntroduceerd, met veel meer lintblaadjes en hadden moeite om die botrytisvrij te telen. Wij hebben nu een tool waarmee wij meer kunnen dan in een traditionele kas. Wij kunnen er nu alle rassen goed mee telen, ook de gevoelige."
Mathieu schat de energiebesparing op 5 tot 10%, maar dat is een bewuste keuze. "Het hangt ervan af hoe je aan het stuur draait. Je kunt de ene kant opdraaien van maximale energiebesparing, maar dan heb je geen klimaatverbetering. Als je kiest voor maximale klimaatverbetering, heb je minder besparing. Wij vinden het klimaat heel erg belangrijk, want wij willen uiteindelijk een kwalitatief heel goed product neerzetten. Zodat je verder in de keten geen klachten hebt. We willen sterkere bloemen, meer bloemen en een minder ziektegevoelig product. Het gaat dus om het vinden van de juiste balans. Wij regelen op ontvochtigingscapaciteit en op VD en kunnen deze behoorlijk precies krijgen. Al is dat wel afhankelijk van de buitenomstandigheden: hoe droger de lucht buiten is, hoe meer regelbereik je hebt."

Ontvochtigen

Er waren in 2012 nog geen echte praktijkvoorbeelden van Het Nieuwe Telen. "Daarom hebben we best wel lang naar de juiste installatie gezocht. Onderzoeker Arie de Gelder van WUR Glastuinbouw was erbij betrokken. We hebben samen de verdamping gemeten en doorgerekend, daar kwam toen een gewasverdamping uit van 12 gram vocht per m² per uur. Technokas heeft gekeken naar de teeltomstandigheden in Nederland en op ons bedrijf en de verschillen met buiten, op hoeveel momenten per jaar je die verschillen hebt en hoe groot ze zijn."
"Eigenlijk zeiden wij: we willen tussen 12 en 15 gram kunnen ontvochtigen. Technokas heeft toen aangegeven, dat met deze installatie 3 gram per m³ is te ontvochtigen en als je een capaciteit van 5 m³ neemt kun je 15 gram ontvochtigen. In 85-90% van de gevallen was dat minimaal haalbaar. Hoe kouder de lucht, hoe droger deze is. Maar je wil ook niet ongestraft koude lucht de kas in blazen. De lucht moet verwarmd worden, dat kost energie. Daarom is de installatie zo gemaakt dat die niet zwaarder is dan nodig. Daar is Technokas heel goed in geslaagd. Uiteindelijk vind ik dat er is uitgekomen wat zij van tevoren hebben berekend. Onze beslissing om met Het Nieuwe Telen te beginnen is achteraf juist gebleken."

Combinatie

Technokas Ingenieursbureau (voorheen Bode) mocht na de ontwikkelfase ook een offerte neerleggen voor de bouw van de kas, inclusief verwarming, Het Nieuwe Telen en een bedrijfsruimte. "Dat was op voorhand zeker geen gelopen koers. Maar de combinatie prijs-kwaliteit heeft voor ons de doorslag gegeven. Achteraf ben ik positief over de samenwerking en ook over de combinatie. Dat ze alles in huis hebben, daar was ik achteraf wel blij om, want dat heeft het project beslist versterkt. Van tevoren hadden wij iets minder die insteek, zo van: het komt toch wel goed, daar zijn we zelf bij. Maar zij hebben zelf ook een belangrijke rol gespeeld bij de bouw. Tot het opleveren van de sleutel hebben zij meegedacht over verbeteringen die op voorhand niet zo benoemd waren. Tijdens het project zijn er nog veranderingen doorgevoerd die slimmer bleken en waar we van overtuigd waren dat het beter was."
Zo is het spant in de kas lager uitgevoerd dan vooraf gepland, zegt Mathieu. "Dat vind ik wel typisch voor Techno. Je legt een probleemstelling neer, zo wilden wij dubbele schermen. Maar dan heb je een breder schermpakket. Toen vroegen wij of het spant niet kleiner kon en dat zijn ze gaan uitzoeken. Tot hun eigen verbazing kon het spant inderdaad een flink stuk kleiner. Ook hebben we TNO nog een studie laten doen naar schaduwberekeningen en dat pakte ook positief uit. Extra voordeel was dat we een kleinere luchtspouw tussen de schermen kregen, wat resulteert in een betere isolatiewaarde."
Zou je Technokas bij je collega's aanbevelen? "Ja, zeker als je speciale dingen nodig hebt die afwijken van de standaard. En als je met het Het Nieuwe Telen aan de slag wil gaan natuurlijk ook. Ik zeg niet dat het met een ander niet gaat, maar zij zijn daar toch wel erg goed in, zowel in het ontwerp als de uitvoering", aldus Mathieu.

Voor deze opdrachtgever heeft Technokas de volgende werkzaamheden uitgevoerd: Kas op Maat, Verwarming, Luchtbehandeling en -ontvochtiging, Bedrijfsruimte, Advies & Begeleiding.