Auteur: mdierks_2895v7z1

Om het binnenklimaat zo optimaal mogelijk te beheersen en het energiegebruik te minimaliseren, kiezen steeds meer tomatentelers voor het ontvochtigen met luchtbehandelingskasten (LBK’s). Op dit moment is Technokas opnieuw bij vijf grote tomatentelers bezig om dit zelf ontwikkelde klimaatsysteem te implementeren. In totaal draait dit systeem voor ‘Het Nieuwe Telen’ van Technokas in al meer dan 100 hectare aan tomatenkassen in Nederland.

Het systeem voor Het Nieuwe Telen introduceerde Technokas zo’n 15 jaar geleden. Dat was toen ook al bij enkele tomatentelers, maar nog zonder verwarmingsblok. Daarna nam het gebruik van LBK’s mèt verwarmingsblok vooral een vlucht in de sierteelt. De laatste jaren ontdekken ook steeds meer groentetelers dit zeer effectieve klimaatsysteem. De basis voor het systeem vormt de luchtbehandelingskast die geconditioneerde buitenlucht de kas inblaast. Technokas integreert deze luchtbehandelingskast in de kasgevel of, sinds een paar jaar, in het kasdek. In elke LBK bevinden zich, naast de ventilatoren en klepregisters, technische voorzieningen voor – naar keuze – koelen, verwarmen en/of filteren van de lucht. Bovendien kan Technokas dezelfde ventilator per project verschillende debieten laten draaien, met meer of minder toeren, waardoor deze ook meer of minder elektriciteit gebruikt. Deze functie past het bedrijf nu steeds vaker toe bij tomatentelers, die meer en meer voor het systeem met LBK’s kiezen. Bij meerdere telers, waar nu voor het eerst de LBK’s worden geïnstalleerd, overweegt men dit systeem ook in andere kassen te laten plaatsen.

Duijvestijn Tomaten

Het meest recente project, waarvoor het installatiewerk in week 47 begint, is Duijvestijn Tomaten. Eind dit jaar of begin 2025 wil ook deze teler profiteren van de LBK’s die Technokas boven het middenpad zal installeren. De installaties komen in een bestaande tomatenkas van ruim 3 hectare. Om de 24 meter hangen straks in deze kas in totaal 6 dubbele LBK’s. Deze leveren met 5,6 m³/m²/uur een iets hogere capaciteit dan de standaard capaciteiten die Technokas bij andere telers aanbrengt. Maar de bouw en het werkingsprincipe is hetzelfde; een LBK met een sparing in het dek, een verwarmingsblok, kleppen, ventilatoren en slurven. De installatie van het systeem valt samen met een grondige renovatie van de kas die qua ondergrond, verwarming en teeltgoten een aanpassing krijgt.

Van Adrichem Kwekerijen

Een ander, recent project waar Technokas luchtbehandelingskasten installeert, is bij Van Adrichem Kwekerijen in het Zeeuwse Westdorpe. Deze teler liet een nieuwe kas van ruim 7 hectare bouwen en koos daarin ook voor de LBK’s. Het grootste deel van de kas is 235 meter breed, maar er is ook een hoek waar de kas maar half zo lang is. Op de plek waar de kas de volledige breedte heeft, installeert Technokas 11 dubbele LBK’s boven het middenpad. Bij het deel van de kas dat half zo lang is, worden 4 enkele LBK’s aan de kopgevel gemonteerd. In totaal bevatten alle LBK’s tezamen 26 ventilatoren met kleppen, verwarmingsblokken en slurven. Elke ventilator in deze installatie kan dan circa 2.820 m² teeltoppervlak conditioneren. Dit doen ze met een debiet van 14.100 m³/uur, wat neer komt op circa 5 m³/m²/uur.

The Valley

Ook bij de telers van The Valley is Technokas bezig met de montage van LBK’s. Dit gebeurt op de locatie Base Valley, hun nieuwe hoofdvestiging aan de Kreekrug in De Lier. Hier zijn in week 29 bij het nieuwbouwproject 12 dubbele LBK’s opgehangen. Dit gebeurde direct na het beglazen van het dek, en net voor het intrekken van de schermdraden. Het betreft hier een kas van een kleine 8 hectare, waar men de dubbele LBK’s eveneens boven het middenpad monteert. In de kas van 275 meter breed hebben de slurven, die aan de LBK’s vastzitten, een lengte van de volledige teeltpaden, in dit geval 133 meter. In de hele kas bevinden zich in totaal 24 ventilatoren met kleppen, verwarmingsblokken en slurven. Zij conditioneren een teeltoppervlak van circa 3.300 m² per ventilator met een debiet van 16.200 m³/uur, wat eveneens uitkomt op ongeveer 5 m³/m²/uur.

Red Harvest

Eerder dit jaar ging Technokas aan de slag voor twee kassen van Red Harvest, waarin tijdens de nieuwbouw de luchtbehandelingskasten boven het middenpad werden geïnstalleerd. Het gaat hier om de kassen nr. 5 en nr. 6 aan de Tussenweg in Middenmeer. Daar heeft Red Harvest inmiddels zes dezelfde ‘blokken’ gerealiseerd van kassen die per stuk ongeveer 7,5 hectare groot zijn. De kassen zijn 255 meter breed, waardoor de slurven boven de teeltpaden circa 123 meter lang zijn. In kas nr. 5 is de installatie eerder dit jaar al afgerond, zodat de tomatenteelt al in volle gang is. Kas nr. 6 wordt op dit moment afgebouwd. Daar installeerde Technokas in week 25 de LBK’s en zullen ze in week 44 de slurven ophangen. In elke kas hangen 12 dubbele LBK’s. Dat betekent dat ook hier elke kas beschikt over 24 ventilatoren met kleppen, verwarmingsblokken en slurven. Deze conditioneren circa 3.100 m² per ventilator met een debiet van 15.300 m³/uur en dus eveneens circa 5 m³/m²/uur. Red Harvest wisselt in haar kassen de teelt van tomaten af met die van komkommers.

Schenkeveld

Bij de tomatenkwekerij Schenkeveld in Rijsenhout, nabij Schiphol, installeerde Technokas de LBK’s in de afgelopen jaren al in drie kassen van elk 11 hectare. Dit gebeurde twee keer tijdens nieuwbouw en recentelijk ook in een bestaande kas tijdens de teeltwisseling. In de eerste twee nieuwbouwkassen ging het om projecten voor de tomatenteelt zonder belichting. De twee bestaande kassen, waarvan er één dus al eerder met LBK’s is uitgerust, zijn tevens voorzien van ledverlichting. Juist ook om die reden wilde Schenkeveld de LBK’s ophangen. De ledverlichting vervangt namelijk de SON-T lampen die er eerst hingen. Door die vervanging is de warmteproductie via de belichting ineens veel minder hoog, waardoor vocht weer voor meer problemen kan zorgen. Met de LBK’s heft Schenkeveld dit probleem weer op. Dit jaar zal Technokas daarom ook de laatste, reeds bestaande kas op deze kwekerij met LBK’s uitrusten.

In elk van de vier kassen hangen uiteindelijk 16 dubbele LBK’s. Hier hangen ze tussen de tralies boven het gewas. Dat betekent dat er per kas 32 ventilatoren actief zijn met kleppen, verwarmingsblokken en slurven. De slurven zijn in deze kassen 75 á 80 meter lang; de halve lengte van een teeltpad. De kassen zijn hier in totaal 320 meter breed. Hierdoor conditioneert elke ventilator ook hier circa 3.000 m² teeltoppervlak met een debiet van 15.000 m³/uur, wat neerkomt op circa 5 m³/m²/uur.

Luchtbehandelingskasten (LBK’s) om het klimaat in de kas te ontvochtigen zijn voor steeds meer telers een onmisbaar hulpmiddel. De reden om in deze techniek te investeren is voor de ene teler net even anders dan voor de ander. Maar uiteindelijk is elke teler die het systeem gebruikt overtuigd van de meerwaarde. Dit blijkt uit de reacties van telers waar Technokas in de afgelopen maanden het systeem met luchtbehandelingskasten installeerde.

In veel kassen zorgt het gewas – of het nu groenten, bloemen of planten zijn – voor een flinke vochtproductie. Te veel vocht is schadelijk voor veel gewassen, omdat plagen, schimmels en ziekten daarin goed gedijen. Om dat vocht af te voeren, moesten telers tot voor kort hun scherminstallaties en luchtramen openen en/of de verwarming extra opstoken. Hoewel deze methodes effectief zijn, zorgen ze ook voor energieverlies en ongelijkheid in het binnenklimaat. “Toen wij vorig jaar een voormalige tomatenkas kochten en deze gingen ombouwen voor onze potplantenteelt, hebben we daarom eerst uitgezocht wat de meest optimale inrichting van die kas zou zijn”, vertelt Roy van der Knaap van KP Holland. “We hebben de kas van circa 3,5 hectare volledig gestript, om hem vervolgens helemaal naar onze wensen in te richten. Dat was voor ons ook het moment waarop we besloten om te investeren in luchtbehandelingskasten, naar ons idee de meest effectieve manier van ontvochtigen.”

Zorgen voor zeer zuinige kas

Volgens Van der Knaap kost de ‘oude methode’, die van het scherm op een kier, de verwarming wat hoger zetten en de luchtramen openen, relatief veel energie. “Via collega-telers hoorden we dat het ontvochtigen met LBK’s een flinke energiebesparing kan opleveren. In combinatie met de twee schermdoeken, de led-verlichting en de 12 LBK’s aan de gevels hebben we nu een zeer zuinige kas gecreëerd voor de teelt van Kalanchoë’s en Curcuma.” Inmiddels ervaart Van der Knaap ook nog enkele andere voordelen. “We hebben de LBK’s ingeregeld via onze Priva-klimaatcomputer. In principe draaien ze de hele dag, omdat de slurven ook gewoon voor een hele goede luchtverdeling zorgen. Daardoor hebben we in de kas geen extra ventilatoren meer nodig. Met de verwarmingsblokken die in de LBK’s zitten kunnen we de lucht van buiten voorverwarmen. Zodra de vochtigheid te hoog wordt, gaan de kleppen vanzelf open en zorgen de LBK’s voor het ontvochtigen van de kas met droge en eventueel opgewarmde buitenlucht. Uiteindelijk is het een zorgeloos en zeer effectief systeem.”

Hoge kwaliteit handhaven

Die zorgeloosheid ervaart ook Steef van der Knaap van kwekerij Apartus uit Poeldijk. Zij hebben in hun bestaande kas van ongeveer 4 hectare eveneens 12 LBK’s aan de gevels laten installeren. “Met onze teelt van Cyclamen in de winter en Dahlia’s vanaf het voorjaar hebben we relatief koude teelten. Het besparen van energie is wel degelijk belangrijk maar bij de keuze om LBK’s te installeren speelden ook andere wensen. Juist door het ontvochtigen kunnen we jaarrond wat gemakkelijker kwalitatief hele goede planten kweken. De circulatie van lucht in de kas is met deze 12 toestellen en de slurven boven het gewas veel beter. Natuurlijk is het ook essentieel dat we de energiekosten kunnen drukken. In ons geval ligt dat wel aan de omstandigheden buiten. Met zachte winters, zoals afgelopen winter, zijn onze stookkosten bij de teelt van Cyclamen relatief laag. In dat geval maakt de inzet van de LBK’s, waarmee we buitenlucht eventueel ook kunnen voorverwarmen, niet een heel groot verschil. Maar dat doen de installaties zeker wel als het gaat om het zorgen voor een zeer hoge kwaliteit planten.”

Hele positieve ervaringen

Schenkeveld, een van de grote tomatenkwekers in Nederland, heeft inmiddels ook al hele positieve ervaringen met de luchtbehandelingskasten van Technokas. “In één van onze kassen op onze kwekerij nabij Schiphol is het al het derde seizoen dat we LBK’s gebruiken bij onze teelt. Deze kas is al direct tijdens de nieuwbouw uitgerust met 16 dubbele LBK’s”, vertelt Richard Schenkeveld. “Het jaar daarop hebben we ook op het laatste perceel op deze locatie een kas van 11 hectare gebouwd, waarbij we ook 16 LBK’s toepasten. De ervaringen én resultaten zijn inmiddels dusdanig goed dat we nu ook de twee eerder gebouwde kassen op deze locatie, van elk 11 hectare, met deze techniek uitrusten. Aan het einde van dit jaar maakt dus de volledige kwekerij van in totaal 44 hectare gebruik van deze ontvochtigingsinstallatie.”

Niet alleen energiebesparing

Energiebesparing is ook voor Schenkeveld niet de enige reden om in deze techniek te investeren. “In alle kassen hangt een dubbel scherm, maar in de twee laatst gebouwde kassen hebben we geen belichting geïnstalleerd. In de twee eerder gebouwde kassen zorgde het gebruik van SON-T lampen ervoor dat vochtigheid veel minder snel een probleem was. In een kas zonder belichting zouden we nu zonder LBK’s wel, vanwege de hogere vochtigheid, eerder het dubbele energiescherm en de ramen moeten openen of meer moeten stoken om van het vocht af te komen. Dat kost energie, maar is vooral ook een probleem voor de kwaliteit”, vertelt Schenkeveld. “Nu we in de eerder gebouwde kassen de belichtingsinstallatie hebben omgebouwd of nog gaan ombouwen naar led-verlichting, verandert ook daar de situatie. De warmteproductie via de belichting is dan veel minder hoog, waardoor vocht weer voor meer problemen kan zorgen. Daarnaast willen we in alle kassen zo min mogelijk chemische gewasbescherming gebruiken. En overal waar een gewas vitaal groeit, is het veel minder vatbaar voor ziekten, plagen en virussen. Daarom kiezen we ervoor om nu ook die bestaande kassen met deze luchtbehandelingskasten uit te rusten.”

Dubbele LBK’s met verwarmingsblok

Om de inzet van LBK’s in deze grote tomatenkassen zo efficiënt mogelijk te maken, ontwikkelde Technokas een dubbele LBK die de buitenlucht vanuit het dek aanzuigt. De kast hangt halverwege de oogstpaden en blaast de droge buitenlucht via slurven naar beide zijden de kas in. “Ook met de LBK’s in onze kassen kunnen we de lucht die binnenkomt via de verwarmingsblokken voorverwarmen naar de heersende temperatuur in de afdelingen”, gaat Schenkeveld verder. “Daardoor kunnen we deze installaties ook in de winter gebruiken, als het buiten koud is. Om het hele samenspel van ontvochtigen, ventileren en verwarmen zo zorgeloos mogelijk te laten verlopen, werken onze telers samen met Hoogendoorn, die onze klimaatcomputer levert. Uit dat samenspel is een zeer effectieve aansturing ontstaan waarmee we de teelt nu heel nauwkeurig kunnen regelen. Ik vergelijk onze moderne kassen vaak met een Formule 1-auto. Elke keer opnieuw bedenken partijen als Technokas, samen met onze mensen, nieuwe technieken om de prestaties naar een hoger niveau te tillen. Dan kost het ons even wat tijd om ze te leren gebruiken. Maar als die innovaties eenmaal volledig zijn ingepast, zie je in ons geval de kwaliteit van het gewas stijgen en het energiegebruik dalen.”

Steeds meer groentetelers gaan de hoge energieprijzen te lijf met nieuwe of extra schermdoeken. Om in die situatie het binnenklimaat optimaal te houden, investeren ze ook in geavanceerde ontvochtings- en ventilatietechnieken. Bij Technokas merken ze dit door een sterk groeiende vraag naar systemen voor Het Nieuwe Telen. In de afgelopen maanden bestelden meer groentetelers dan ooit de luchtbehandelingskasten die Technokas in de gevel of in het dek kan installeren. Deze kasten kunnen buiten- en binnenlucht aanzuigen om deze (gemengde) lucht via een ventilator, verwarmingsblok en luchtverdeelslurven gecontroleerd de kas in te blazen.

Nadat Technokas eerder al bij het omvangrijke tomatenbedrijf van Schenkeveld, nabij Schiphol, in de twee nieuwste kassen van in totaal 20 hectare de luchtbehandelingskasten installeerde, komt de vraag nu ook vanuit andere groentetelers op gang. Zowel in tomaten, aubergines als paprika’s kunnen deze installaties zeer positieve resultaten behalen. De meest recente projecten zijn uitgevoerd bij Van Duijn De Jong Aubergines in Oosterland, op Schouwen-Duiveland en bij de tomatenkwekerij van D.T. van Noord in Sirjansland, bijna een buurman van Van Duijn De Jong. Ook paprikakwekerij Overgaag heeft het systeem met LBK’s besteld voor hun nieuw te bouwen kas in Maasland. Zij kunnen later dit jaar over deze techniek beschikken.

“Telen wordt veel eenvoudiger”

Bij Van Duijn De Jong Aubergines in Oosterland is bedrijfsleider Gerard van Vossen erg enthousiast en aangenaam verrast door de positieve resultaten. “Ik ben van nature best terughoudend bij dit soort nieuwe technieken en beloften. We zijn ook gaan kijken bij Schenkeveld, maar ook toen had ik nog wel wat reserves over het resultaat dat wij ermee zouden kunnen behalen en de investering die we moesten doen”, beaamt Van Vossen. “Maar het systeem werkt nu sinds december, toen we met de nieuwe teelt zijn begonnen, en ik ben, misschien wel een beetje tegen mijn natuur in, razend enthousiast. Het telen wordt echt zoveel eenvoudiger. Ik heb er ineens veel tools bij gekregen. Ik kan met strakke lijnen werken. De sturing op vocht of temperatuur gaat volautomatisch. Ik kan ’s ochtends het gewas goed activeren, ook met donker weer. Omdat we een andere kas hebben waar we dit systeem nog niet hebben, maar daar wel een vast en beweegbaar scherm hebben, kunnen we goede vergelijkingen maken. Telen is echt topsport geworden. Met de luchtbehandelingskasten en slurven is presteren een stuk gemakkelijker en met betere resultaten. Ten opzichte van de kas zonder dit systeem, hebben we hier zo’n 20% energie bespaard. Dat is boven verwachting.”

Prestaties verder verbeteren

Van Vossen verwacht dat hij het komend jaar nog makkelijker zal werken en de prestaties mogelijk nog kan verbeteren. “In het begin durf je nog niet alles eruit te halen. Ik moest vertrouwen in het systeem krijgen, maar het werkt echt prima. Ik durf zelfs op donkere dagen het scherm de hele dag dicht te houden. De enige reden dat we nu meer moesten stoken dan echt nodig was, is omdat we voor de CO₂ nog geen alternatieve oplossing hebben.”
Voor de installatie van het systeem in de kas van 27.500 m², met een goothoogte van 6,6 meter, heeft Technokas de luchtbehandelingskasten (LBK’s) boven het pad in het dek geïnstalleerd. Het betonpad loopt langs de kopgevel. Van Duijn De Jong Aubergines wil deze kas in de toekomst aan de kopgevel doorbouwen, waarna dit pad een middenpad wordt. Op dit moment zijn er acht LBK’s geïnstalleerd, met luchtaanzuiging door het dek.
Deze LBK’s zijn direct al geschikt voor de toekomstige uitbreiding aan de andere kant, maar voorlopig nog maar aan één zijde voorzien van ventilatoren, mengkleppen, mengkamer en verwarmingsblokken. Deze voorzieningen zijn later ook aan de andere zijde in te bouwen. De luchtverdeelslurven aan de zijde die nu in gebruik is genomen, zijn circa 125 meter lang. Er hangt nu dus één LBK per drie tralies van 8 meter, dus om de 24 meter. Daarmee heeft de LBK een dekking van 3.000 m², met een capaciteit van 15.500 m³/h, komt dit neer op ca. 5 m³/uur/m².

LBK’s in de kopgevels

De kas van buurman D.T. van Noord is ruim 3,5 hectare groot, met een goothoogte van 5,5 meter. In een andere kas, waar Van Noord al ontvochtigt, gebruikt de tomatenkweker een ander systeem met slurven onder het gewas. Maar voor deze grote kas in Sirjansland kiest Van Noord voor het systeem van Technokas met luchtbehandelingskasten aan twee zijden in de kopgevels en dus slurven boven het gewas. In totaal installeerde Technokas 13 LBK’s, 6 aan de korte kant en 7 aan de lange kant. Alle LBK’s zijn voorzien van binnen- en buitenkleppen, een mengkamer, een verwarmingsblok en een ventilator. De luchtverdeelslurven zijn elk zo’n 83 en 90 meter lang. Met één luchtbehandelingskast per vier tralies van 8,0 meter, dus om de 32 meter, komt ook hier de capaciteit uit op circa 5 m³/uur/m².

Relatief weinig aanpassingen

“Om deze luchtbehandelingskasten te kunnen installeren, moesten we de gevel iets aanpassen”, vertelt Freek Batist van Technokas. “Maar de aanpassingen blijven over het algemeen zeer beperkt. De huisinstallateurs pasten de gevelscherminstallaties iets aan, sloten de verwarmingsblokken van onze LBK’s aan en verzorgden de elektra-aansluitingen en computersturingen. Zo konden we begin 2023 in korte tijd de installatie opleveren waarna Van Noord direct al van de voordelen gebruik kon maken.”

Eerste installatie voor paprikateelt

Een andere kwekerij die over enige tijd dit systeem in gebruik neemt, is Kwekerij Overgaag. Deze paprikatelers gaan bij hun vestiging in Maasland een kasuitbreiding realiseren van ruim 4 hectare. Op deze kwekerij start Technokas in september  met de montage van zes LBK’s boven het middenpad, met luchtaanzuiging door het dek. “Deze LBK’s blazen wel meteen naar twee kanten uit, dus feitelijk zijn het 12 units die elk zijn voorzien van binnen- en buitenkleppen, een mengkamer, een verwarmingsblok, een ventilator en luchtverdeelslurven van circa 92 meter lang. Deze toestellen hebben een capaciteit c.q. debiet van 15.250 m³/h, wat neer komt op circa 4,6 m³/uur/m². Dit is bewust iets lager dan bij tomaten of aubergines”, zegt Batist, “maar dat komt omdat de ‘drogere’ paprikateelt weer net andere eisen stelt. Zo zullen wij steeds, in overleg met de teler en zijn teeltwensen, de LBK’s volledig op maat ontwerpen en engineeren.”

Voor sierteelt én groenteteelt

In de jaren hiervoor waren het vooral kwekers van sierteeltproducten, zoals orchideeën, rozen, chrysanten en enkele andere teelten, bij wie de systemen met LBK’s in trek waren. “Die kwekers komen ook nog steeds voor deze techniek bij ons. Zo hebben we dit jaar voor KP Holland in de gevel van een bestaande kas in Naaldwijk 12 LBK’s geïnstalleerd voor de teelt van Curcuma. Ook Kwekerij Apartus heeft vergevorderde plannen om voor hun kas met Cyclamen in Poeldijk eveneens 12 LBK’s in de gevel te laten installeren. Maar het zijn nu dus ook de groentetelers die in hun zoektocht naar nieuwe manieren van energiebesparing, en vooral naar tools om het binnenklimaat beter naar hun hand te zetten, de voordelen van ontvochtigen, ventileren en verwarmen met LBK’s ontdekken. Zo gaan we binnenkort bij de Kwekerij van Arjan Bassie, die de proefkas voor tomaten van Syngenta in Maasland beheert, twee LBK’s in de gevel installeren. Naast de genoemde ondernemers hebben nog meer groentetelers aanvragen ingediend. Sommige nemen spoedig een besluit, en anderen vragen eerst subsidie aan en nemen de beslissing zodra zij subsidie krijgen. Zeker met de huidige energietarieven is het installeren van LBK’s ook zonder subsidie al voor veel kwekers erg interessant, juist omdat het naast de besparing zorgt voor een beter uniform binnenklimaat”, besluit Batist.

Met de certificering van Technokas komt het aantal tuinbouwtoeleveranciers met het HortiQ-keurmerk op 22. In tien jaar tijd is het keurmerk uitgegroeid tot een internationaal erkende kwaliteitsnorm in de kassenbouw. Ook het Lierse Technokas is overtuigd van het belang van certificering, zegt directeur Simon van der Kaaij. ‘Het keurmerk zorgt ervoor dat klanten er nog meer vertrouwen in hebben dat Technokas voldoet aan de geldende normen en eisen.’

Als ontwerper en bouwer van kassen en klimaatinstallaties focust Technokas zich de laatste jaren sterk op ‘het nieuwe telen’. Het ruim dertig jaar oude bedrijf heeft van oudsher altijd al ingezet op innovatie. Een van de spraakmakende introducties was de DaglichtKas in 2018, een kas met een lens tussen het glas waardoor het zonlicht water opwarmt. Het streven naar duurzame oplossingen voor glastuinbouwtelers was ook indirect aanleiding om de HortiQ-certificering te behalen, zegt Simon van der Kaaij, directeur van Technokas.

‘Inzetten voor duurzame oplossingen’
‘Als bedrijf zijn we actief betrokken bij het ontwikkelen van duurzame oplossingen voor de tuinbouwsector. Door de certificering met het HortiQ-keurmerk laten we zien dat we ons inzetten voor duurzaamheid. Het thema speelt een steeds belangrijkere rol in onze bedrijfsvoering, omdat het heel actueel is in de tuinbouw. Het afgelopen jaar merkten we bijvoorbeeld een sterk stijgende interesse voor ontvochtigingsinstallaties, om hiermee onder andere energie te besparen.’

Eerste uitreiking als voorzitter
Simon van der Kaaij ontving het HortiQ-certificaat uit handen van Hans van der Salm. Voor Hans van der Salm was het de eerste uitreiking van een certificaat sinds hij begin maart officieel werd gepresenteerd als nieuwe voorzitter van HortiQ.

22 gecertificeerde bedrijven
Inmiddels hebben 22 bedrijven zich laten certificeren door KIWA, dat als certificerende instelling een onafhankelijke positie inneemt. HortiQ kent twee typen certificeringen: BRL8000, voor het proces en het geleverde product, en BRL8001, voor het algemene kwaliteitsbeleid van een bedrijf. De certificering van Technokas geldt voor een periode van drie jaar.

Op 19 april 2022 is de subsidieregeling Energie-efficiëntie glastuinbouw (EG) opengesteld. Dat betekent dat elke glastuinder die zijn binnenklimaat beter wil kunnen regelen en tegelijk fors op energie wil besparen, daar nu een financiële bijdrage voor kan aanvragen. Om een kas geschikt te maken voor Het Nieuwe Telen is een installatie met luchtbehandelingskasten en slurven in veel situaties de meest effectieve methode.

Technokas was aan het begin van deze eeuw de eerste leverancier in de glastuinbouw die deze techniek ontwikkelde en heeft dit systeem voor Het Nieuwe Telen uitgebreid geperfectioneerd. Inmiddels functioneert het klimaatsysteem met luchtbehandelingskasten al bij tientallen telers met uiteenlopende teelten. In zowel de sierteelt, de veredeling als ook in de groenteteelt blijken deze systemen voor Het Nieuwe Telen zeer effectief. Technokas ontwerpt hiervoor een hele eigen en steeds op maat gemaakte oplossing. Recent nog ontwikkelde Technokas een nieuwe variant met luchtbehandelingskasten die de buitenlucht door het dek in plaats van de kopgevels aanzuigen. In de tomatenteelt heeft deze variant al duidelijk zijn voordelen aangetoond.

Grote arealen met LBK’s
Deze nieuwe variant installeerde Technokas bij Van den Belt Tomaten in IJsselmuiden en in de tomatenkwekerij van Schenkeveld nabij Schiphol. Bij Schenkeveld zal straks, als de laatst nieuwbouwfase gereed is, 20 hectare tomatenkas via deze luchtbehandelingskasten van een optimaal binnenklimaat worden voorzien. Maar ook de nieuwe chrysantenkwekerij van 10 hectare van U Grand in De Lier, die vorig jaar in gebruik is genomen, is met het systeem voor Het Nieuwe Telen met luchtbehandelingskasten aan de gevel uitgerust.

25% van de kosten vergoed
Telers die, zeker met de huidige, hoge gasprijzen, aan energiebesparing willen werken, hebben veel baat bij een geavanceerd luchtbehandelingssysteem. Het subsidiebudget dat in deze periode beschikbaar is, bedraagt 13 miljoen euro. De subsidie is een tegemoetkoming in de kosten voor de aanschaf en installatie van nieuwe installaties. Daarbij krijgt de aanvrager maximaal 25% vergoed van de kosten die onder de subsidie vallen. De maximale vergoeding voor een luchtbehandelingsinstallatie bedraagt 30 euro per vierkante meter, met een maximum van 375.000 euro per aanvrager.

Andere maatregelen en regelingen
Naast subsidie voor installaties voor Het Nieuwe Telen stimuleert de EG-regeling ook het maken van een aansluiting op een warmte- of CO2-netwerk. Naast de EG-regeling gaat op 19 april ook de subsidie Marktintroductie energie-innovatie (MEI) weer van kracht. Deze ondersteunt investeringen in innovatieve kas- of energiesystemen die de CO₂-uitstoot verminderen. Een van de technieken is de DaglichtKas, zoals Technokas die bij Ter Laak Orchids heeft gerealiseerd.

U kunt deze subsidies aanvragen vanaf 19 april. De MEI sluit op 3 juni en de EG-regeling sluit op 30 juni 2022, om 17:00 uur.

Neem voor meer informatie of een oriënterend gesprek contact op met Freek Batist, freek@technokas.nl of 0174 240545.

Voor info over de EG-regeling: https://www.rvo.nl/subsidies-financiering/eg

Voor info over de MEI: https://www.rvo.nl/subsidies-financiering/marktintroductie-energie-innovaties-glastuinbouw-mei

Om de glastuinbouw te verduurzamen zijn alle duurzame energiebronnen noodzakelijk. Om zonne-energie maximaal te benutten, ontwikkelden wij de Daglichtkas, een systeem dat zonnewarmte ‘oogst’. Dit geavanceerde systeem is een van de opties die staan in de nieuwe Factsheet Zonnewarmte Glastuinbouw van Kas als Energiebron. Om de investering in dit systeem extra interessant te maken, komt de Daglichtkas momenteel in aanmerking voor de SDE++-subsidie.

De inzet van zonnewarmte wordt, dankzij oplopende gasprijzen en subsidie, steeds interessanter. Vooral intensieve teelten met een warmtevraag in de zomermaanden lijken erg geschikt om zonnewarmte in te zetten. Om telers op deze mogelijkheden te wijzen, stelde het gespecialiseerde adviesbureau BlueTerra in opdracht van Kas als Energiebron een factsheet op met tips en aandachtspunten.

Zonnewarmte oogsten
De adviseurs schrijven dat voor nieuwbouwkassen het systeem van de Daglichtkas een zeer effectieve manier is om zonnewarmte te oogsten. Voor bestaande kassen kunnen telers investeren in zonnecollectoren. Deze kunnen ze bijvoorbeeld op hun bedrijfspand of op een stuk land leggen waarna ze zonnewarmte opvangen en gebruiken om de retourleiding vanuit hun kassen voor te verwarmen.

Ontwerp en berekening maken
Heb je interesse om zonnecollectoren in een bestaand bedrijf in te passen of denk je aan nieuwbouw waarbij de Daglichtkas en rol kan spelen, laat ons dan een berekening en ontwerp maken. Afhankelijk van het systeem en het energiegebruik zijn de terugverdientijden zeer acceptabel. De onrendabele top is, dankzij SDE++-subsidie en/of groenfinanciering, in meerdere gevallen al binnen 5 jaar te overbruggen. Bovendien kun je het oogsten van zonnewarmte ook effectief inzetten in combinatie met warmte- en koudeopslag in de bodem. Ook voor WKO-systemen is de zogenoemde MEI-subsidie beschikbaar.

Kijk voor meer informatie over subsidie op onder meer de Daglichtkas op deze website. Of ga naar de factsheet.

Technokas is bij Greenbrothers druk bezig met de integratie en aanpassing van de bestaande cv-installatie op de ondiepe geothermie-installatie. De aubergineteler uit Zevenbergen liet de eerste lage temperatuur aardwarmtebron van Nederland aanleggen. Nu de bron zijn warmte levert, moesten de cv-installaties in de auberginekassen daarop worden aangepast. Technokas verzorgde het ontwerp en de inpassing, maar is ook verantwoordelijk voor de uitvoering ervan.

Vanwege de gesteldheid van de bodem is het in Zevenbergen niet mogelijk om een aardwarmtebron op grote diepte aan te leggen. Om toch deze duurzame warmtebron te kunnen gebruiken, liet Greenbrothers een ondiepe geothermiebron aanleggen. Deze bron is ontwikkeld door Visser & Smit Hanab. Hij bestaat uit twee putten: een productie- en een injectieput. Via de productieput wordt sinds begin 2020 op 700 meter diepte via een horizontale leiding warm water van 31°C uit de grond onttrokken en naar boven gepompt. In de bovengrondse installatie zorgen warmtepompen voor het opwaarderen van de warmte naar 55°C. Het afgekoelde water wordt met 10°C via de injectieput weer terug in de bodem gepompt.

Warmteverdeelstrategie aanpassen

“In de eerste fase van het inpassingstraject hebben we vorig jaar de verwarmingsinstallatie van drie bestaande auberginekassen – in totaal circa 11 hectare – geschikt gemaakt”, vertelt Hans van Tilborgh, directeur bij Technokas. “De drie warmtepompen die Visser & Smit Hanab installeerde, hebben een vermogen van in totaal 6 MW. Zij leveren het cv-water van 55°C en wij zorgen dat deze warmte op een juiste wijze in de kas wordt gedistribueerd. Naast het aansluiten van de warmtepompen op het verwarmingssysteem in de kas, moesten we ook de bestaande WKK-installaties inpassen. Daarvoor hebben we een paar maanden terug de koppelleidingen en transportleidingen aangelegd. Op hetzelfde moment moesten we ook de regel- en warmteverdeelstrategie aanpassen. Dat betekent dat we een cascadering (serieschakeling) van warmtebronnen hebben gerealiseerd. Tevens hebben we de CO₂-voorziening aangepast en ingepast.”

Lage temperatuur verwarmingssysteem

Door de overstap naar warmte met een relatief lage aanvoertemperatuur, werkt Greenbrothers op hun bedrijf nu met een lage temperatuur verwarmingssysteem. “Op dit moment zijn we met de tweede fase begonnen; in de nieuwe kas van 5 hectare die nu wordt gebouwd, verzorgen wij de complete verwarmingsinstallatie die geschikt is voor warmte met die lage aanvoertemperatuur. Dit houdt in dat we in de nieuwe kas twee afgiftesystemen installeren: een buisrailverwarming (10 x Ø 51 mm per 8,00 meter) maar ook een groeinet in het gewas (5 x Ø 45 mm) én onder de teeltgoot (5 x Ø 51 mm). De buis in het gewas is elektrisch ophijsbaar. Om de netten te voeden, realiseren we een lage temperatuur opslagtank (max. 60^oC) van 4.000 m³. Deze koppelen we met de bestaande opslagtank van 2.000 m³. De lage temperatuur opslagtank wordt als eerste gevuld door de warmtepompen met warmte uit de ondiepe geothermie.”

Uitbreidingen zijn mogelijk

Bij de realisatie van het nieuwe verwarmingssysteem houdt Technokas ook direct rekening met een verdere uitbreiding. Allereerst is het mogelijk om de opwekking uit te breiden met een warmtepomp van 2 MW. “In een eventuele volgende fase kunnen we de installatie in de kas van 5 hectare, die nu wordt gebouwd, nog uitbreiden naar een aangrenzend stuk van 2 hectare. Die uitbouw kunnen we probleemloos koppelen aan het verwarmingssysteem dat we nu in fase 2 installeren. Voor de toekomst is er nog de capaciteit om een extra kas van 5 hectare op dit aardwarmtesysteem aan te sluiten.”

Maximale uitkoeling realiseren

“Belangrijk bij het ontwerp van een verwarmingsinstallatie met aardwarmte is een maximale uitkoeling van het cv-water”, vertelt Van Tilborgh. “Dit realiseren we onder meer via het extra verwarmingsoppervlak van de extra buis in het groeinet onder de teeltgoot. Maar ook door de cascadering (serieschakeling) tussen de buisrailverwarming en de groeinetten. Die schakelvolgorde in buisrailnetten, gewasbuis en teeltgootbuis hebben we overigens omkeerbaar gemaakt, zodat de kweker maximale flexibiliteit heeft in de klimaatregeling.”

Principes van Het Nieuwe Telen

Juist door deze uitgekiende verwarmingsstrategie met hulp van extra energieschermen die in de kassen zijn geïnstalleerd, kan Greenbrothers volgens de principes van Het Nieuwe Telen zeer energiezuinig telen. Naast alle technische aanpassingen verzorgt de Lierse specialist ook de watertechnische ruimte en bouwt Technokas op de locatie in Zevenbergen een nieuwe bedrijfs- en sorteerhal. De hal met de royale afmetingen van 75 meter lang en 44 meter breed krijgt een oppervlakte van ruim 3.000 m².